• Skip to primary navigation
  • Skip to content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer

Swansea Museum

  • Cymraeg
    • English
  • Email
  • Facebook
  • Instagram
  • Pinterest
  • Twitter
  • Hafan
  • Ymweld ag Amgueddfa Abertawe
    • Trefnwch eich ymweliad am ddim
    • Cychod a Llongau ar Ddangos
    • Canolfan Gasgliadau Amgueddfa Abertawe
    • Sied Dramiau
    • Cysylltu â Staff
    • Ffrindiau Amgueddfa Abertawe
  • Ein Casgliad
    • Arweiniad Digidol Am Ddim
    • Eich Paentiadau
    • Arteffactau Eifftaidd
    • Gwrthrychau Morwrol
    • Darganfyddiadau o Abertawe a Chastell-nedd
    • Abertawe yn ystod y Rhyfel
    • Rhoi eitem i Amgueddfa Abertawe
  • Abertawe – Braslun o’i Hanes
    • Archaeoleg
    • Diwydiant
    • Y Môr
    • Trên y Mwmbwls
    • Hen dai a lleoedd
  • Digwyddiadau
    • Arddangosfeydd
    • Digwyddiadau a Gweithgareddau
    • Arddangosfeydd y Gorffennol
  • Siop yr amgueddfa
  • Dysgu
    • Ymweliadau Ysgol
    • Allgymorth Cymunedol
  • Blog
You are here: Home / Archives for Uncategorized @cy

Uncategorized @cy

Mehefin 29, 2023 by karl.morgan

Good Vibes

Crys T – wedi’i gynhyrchu gan grŵp GoodVibes y YMCA, Abertawe

Dyluniwyd y crys T gan bobl ifanc yn y grŵp GoodVibes ar gyfer gorymdaith Pride Abertawe 2021.

Ar 2 Hydref 1857, cyhoeddodd papur newydd y Cambrian y byddai ‘cyfarfod cyntaf Cymdeithas Dynion Ifanc Eglwys Lloegr yn cael ei gynnal ar 6 Hydref am 6pm yn yr Ysgol Genedlaethol, Stryd Rhydychen’ (sef y maes parcio gyferbyn â Theatr y Grand erbyn hyn), ‘lle byddai Pascoe St Ledger Grenville yn rhoi araith.’

Yr wythnos ganlynol, ar 9 Hydref cyhoeddodd y Cambrian adroddiad am y cyfarfod.

Cadeiriwyd y cyfarfod gan y Parch E B Squire (Ficer y Santes Fair o 1846 i 1876). Meddai Pascoe St Ledger yn ei araith,

“Rhaid i Gymdeithasau fod yn ffordd o ddod â dynion ifanc at ei gilydd, ac yn ffordd o roi mwynhad a chyfleoedd iddynt na allant eu cael gartref – cyfleoedd i ddefnyddio’u doniau a’u galluogi i ffurfio cymdeithasau a chyfeillgarwch a all fod yn werthfawr ac yn bwysig iddynt hyd diwedd eu hoes. Yn y fath achosion, roedd cymdeithas yn fuddiol iawn – mae rhai o gymdeithasau mwyaf nodedig y cyfnod wedi datblygu o gymdeithasau o’r math hwn.”

Nid oes llawer o wybodaeth am y grŵp gwreiddiol a’i weithgareddau. Fodd bynnag, roedd adroddiad ym mhapur newydd y Cambrian ar 4 Ionawr 1861 yn cyhoeddi bod y grŵp yn cael ‘soirée’ yn yr Ystafelloedd Cynnull ar 9 Ionawr, lle,

“Byddai sawl dyn yn ymddangos yn gyhoeddus am y tro cyntaf”.

Yr unig ddigwyddiad modern cyfwerth heddiw yw’r dawnsiau debutante lle mae’r aristocratiaid yn cyflwyno’u merched i’r brenin. Fodd bynnag, yn ystod y cyfnod hwn, byddai digwyddiadau o’r math hwn yn cael eu cynnal yn aml, ac mae sôn am ddynion a menywod yn cael eu cyflwyno i gymdeithas. Mae’r term modern ‘dod allan’ yn tarddu o’r digwyddiadau hyn.

Sefydlwyd YMCA Abertawe ym 1868 pan newidiodd y grŵp uchod ei enw i ddilyn fformat arferol YMCA.

Ychydig dros gant a hanner o flynyddoedd yn ddiweddarach, yn 2011, sefydlwyd cymdeithas arall, sef GoodVibes, dan nawdd YMCA Abertawe.

Grŵp ieuenctid LHDTC+ cynhwysol yw GoodVibes sy’n cefnogi pobl ifanc rhwng 11 a 25 oed. Mae’n darparu lle diogel sy’n lleihau teimladau o unigrwydd a theimlo’n ynysig. Gall pobl ifanc feithrin perthnasoedd gyda chyfoedion o fewn cymuned, fel y gallant berthyn, cyfrannu a ffynnu. Mae’n grŵp lle gall pobl ifanc fod yng nghwmni unigolion o’r un meddwl, mewn amgylchedd sy’n hyrwyddo parchu dewisiadau, dinasyddiaeth a hunaniaeth ddiwylliannol eraill. Mae’n rhoi’r hyder i bobl ifanc archwilio’u hunaniaeth eu hunain yng nghwmni pobl sy’n deall ac yn eu cefnogi.

Mae GoodVibes yn gweithredu ar sylfaen gwerthoedd cryf o gynwysoldeb ac amrywiaeth. Gall pobl ifanc ddod i GoodVibes heb boeni am gael eu beirniadu, eu haflonyddu, eu bwlio na bod yn destun gwahaniaethu a rhagdybiaethau cymdeithasol. Gallant fod y person maent eisiau bod, mewn lle diogel lle gallant archwilio’u hunaniaeth. Mae’n grŵp lle gall pobl ifanc ddod a chyflwyno eu hunain, eu henwau, eu henwau dewisol, eu rhagenwau a’u hoff bethau. A’r hyn maent yn ei gael yn gyfnewid am hynny, gan ei gilydd a gweithwyr ieuenctid, yw cael eu derbyn, yn ddi-gwestiwn.

Mae Amgueddfa Abertawe wedi cynnwys y crys T yn ei chasgliad fel rhan o’i pholisi i amrywio’r arddangosfeydd.

Filed Under: Uncategorized @cy

Mehefin 29, 2023 by karl.morgan

Good Vibes

T Shirt – produced by GoodVibes group, YMCA Swansea

The T shirt was designed by young people in the GoodVibes group for the Swansea Pride march in 2021.

On the 2nd October 1857, the Cambrian Newspaper carried an announcement to say that “the first meeting of the Church of England Young Men’s Association will be held on the 6th October at 6pm in the National School, Oxford St”, (now the car park opposite the Grand Theatre) where “Pascoe St Ledger Grenville had kindly consented to give a speech”.

The following week, on the 9th October the Cambrian carried a report on the meeting.

The meeting was chaired by the Rev E B squire (Vicar of St Mary’s 1846 -76). In his address Pascoe St Ledger stated:

“Associations must be the means of bringing young men together and of finding them enjoyment and pleasures which they can’t find at home – giving them opportunities of employing their talents and enabling them to form associations and friendships which they may hold valuable and dear to them to the latest moment of life. In such cases an association, was most beneficial, some of the most eminent of the day have sprung from associations of this kind”.

Not much is known about the original group and its activities. However, a report in the Cambrian newspaper on the 4th January 1861 announced that the group were having a `Soiree’ at the Assembly Rooms on the 9th January where:

“Several gentlemen will make their first appearance in public”.

The only modern equivalent today is the debutant balls at which the aristocracy present their daughters to the monarch. However, during this period, these kind of events would regularly take place and mention both young men and women being introduced to society. It is the origin of the modern term, `Coming Out’.

YMCA Swansea was established in 1868 when the above group changed its name to the usual format of YMCA.

Just over a hundred and fifty years later in 2011, another association GoodVibes was established under the auspices of YMCA Swansea.

GoodVibes is an inclusive LGBTQ+ youth group that supports young people between the ages of 11-25. It provides a safe space that reduces feelings of loneliness and isolation. Young people can build peer friendships within a community so that they belong, contribute and thrive. It is a group where young people can be surrounded by likeminded individuals in an environment that promotes respecting other people’s choices, citizenship, and cultural identity. It provides young people with the confidence to explore their own identity around people that really understand and care.

GoodVibes operates on the foundation of strong values of inclusivity and diversity. Young people can come to GoodVibes without fear of judgment, harassment, bullying or discrimination and social pre-conceived norms. They can be 100% themselves and have a safe space to explore their identity. It is a group where young people can come and introduce themselves, their names, preferred names, pronouns, and favourite things. And what they receive from each other, and youth workers is acceptance, without question.

Swansea Museum took the T shirt into the collection as part of its policy of diversifying the displays.

Filed Under: Uncategorized @cy

Chwefror 9, 2022 by karl.morgan

Gwrthrych 2 – Dannedd Llwynog

Cloddiwyd y ddau ddant llwynog (vulpes vulpes) o Ogof Paviland ger Port Eynon. Mae’r dannedd yn dyddio o’r oes Paleolithig ac mae tyllau wedi’u turio ynddynt, y pwrpas mwyaf tebygol i ffurfio mwclis. Cafwyd hyd i’r dannedd llwynog yn ogof Paviland ar y Gŵyr.

Y dystiolaeth gynharaf o weithgaredd dynol yng Nghymru yw dannedd Neanderthalaidd o Ogof Pontnewydd yng Ngogledd Cymru ac maent oddeutu 250,000 mlwydd oed. O’r pwynt hwnnw hyd yn hyn byddai gweithgaredd dynol wedi mynd a dod mewn tonnau wrth i’r hinsawdd amrywio ac am gyfnodau hir byddai Cymru o dan lenni iâ ac yn amhreswyliadwy.

Yn 1823 daeth archeolegydd o Rydychen, y Parch. William Buckland o hyd i sgerbwd ac amryw olion mamaliaid eraill yn yr ogof. Ei draethawd ymchwil oedd bod esgyrn amrywiol anifeiliaid diflanedig ac esgyrn anifeiliaid sydd bellach wedi’u cyfyngu i Affrica yn dystiolaeth o’r stori Beiblaidd llifogydd Noa. Daeth y sgerbwd yn adnabyddus fel Arglwyddes Goch Paviland. Nododd Buckland fod y sgerbwd yn fenywaidd oherwydd iddo gael ei gladdu â mwclis ac o’r cyfnod Rhufeinig oherwydd yn ôl meddwl diwinyddol ar y pryd, nid oedd y ddaear yn hŷn na thua 6500 oed. Roedd Buckland yn anghywir ar y ddau gyfrif. Gwrywaidd oedd y sgerbwd ac oddeutu 32,000 oed.

Hwn yw’r gladdedigaeth ddefodol hynaf a ddarganfuwyd yn Ewrop o hyd. Gosodwyd gwrthrychau ar y corff, gan gynnwys pen ac ocr mamoth, mwyn a oedd, dros amser, yn staenio’r esgyrn yn goch, a dyna’r enw Arglwyddes Goch. Ni fyddai Ogof Paviland ar yr adeg hon wedi bod yn edrych dros y môr. Byddai wedi edrych dros dwndra glaswelltog a byddai’r môr oddeutu hanner can milltir i ffwrdd. Casglwyr helwyr oedd y bodau dynol cynnar hyn, a oedd wedi symud allan o Affrica a dod i mewn i Ewrop tua 45,000 o flynyddoedd yn ôl.

Yn ddiweddarach byddai Oes yr Iâ yn eu gorfodi i encilio, ynghyd â rhywogaethau mamaliaid amrywiol. Roedd Ogof Paviland hefyd yn cynnwys gweddillion mamaliaid amrywiol gan gynnwys gweddillion hyena ac eliffant ynghyd ag amryw o rywogaethau diflanedig gan gynnwys rhinoseros gwlanog a mamoth er enghraifft SM 1836.6.21. Dant mamoth a gloddiwyd ym 1823 a charbon wedi’i ddyddio i oddeutu 41,000 mlwydd oed.

Ni wyddom beth yr oedd y newydd-ddyfodiaid hyn yng Nghymru yn credu ynddo ond mae claddedigaeth ddefodol yn dynodi rhyw fath o ddiwylliant a chred.

Dechreuodd yr enciliad olaf o rew tua 10,000 BCE a daeth yr hyn yr ydym yn ei gydnabod fel arfordir Cymru i’r amlwg tua 6,000 BCE. Erbyn tua 3000 BCE roedd yr hinsawdd oddeutu 2.5 canradd yn uwch na heddiw.

Ym 1903 darganfuwyd y Dyn Cheddar, y sgerbwd cyflawn hynaf a ddarganfuwyd ar Ynysoedd Prydain. Dyddiwyd y gweddillion drwy radiocarbon i oddeutu 10,000 BCE, 20,000 mlynedd yn ddiweddarach na’r ‘Arglwyddes Goch’.

Tybiwyd, ar ôl dod i mewn i Ewrop tua 45,000 o flynyddoedd yn ôl, y byddai bodau dynol wedi addasu croen gwelw yn gyflym er mwyn caniatáu amsugno fitamin D yn well. Nid yw’n ymddangos bod hynny’n wir, mae DNA a dynnwyd o sgerbwd y Dyn Cheddar yn dangos bod y marcwyr genetig ar gyfer pigmentiad croen yn gysylltiedig ag Affrica Is Saharaidd.

Fel y Dyn Cheddar, nid oedd Arglwyddes Goch Paviland yn goch ac mae’n debyg nad oedd yn Gawcasaidd chwaith.

Dechreuodd hanes du ar Ynysoedd Prydain ymhell cyn i’r Empire Windrush gyrraedd ym 1948.

Filed Under: Uncategorized @cy

Primary Sidebar

Search

Blog

  • Wythnos y Ffoaduriaid
  • Diwrnod Rhyngwladol y Menywod
  • Crys-t Oxfam
  • Pennau Byfflo a Bual
  • Rhodd newydd

Footer

Connect with Us

  • Facebook
  • Instagram
  • Pinterest
  • Twitter

Return to top of page

Copyright © 2025 · Swansea Museum, City and County of Swansea

  • Cymraeg
  • English